Isolatie materialen

Hoe kies je als beginner nou de juiste isolatie voor jouw avonturen? Dit is altijd een lastig onderwerp met vele verschillende meningen. toch ga ik proberen om jou duidelijk te maken wat de verschillen zijn zodat je zelf een wel overwogen en goede keuze kan maken die passend is bij jouw situatie. dit onderwerp splitsen we wel even op.

Laten we beginnen met de volgende vraag: wat doet isolatie?

Goede isolatie moet voldoende warmte vasthouden… De meeste (beginnende) kampeerders denken dat isolatie gemaakt is om een persoon te verwarmen. Niets is minder waar! Isolatie gaat jou niet verwarmen als je koud en hongerig jouw nestje in kruipt voor de nacht. Je zal koud blijven en de hele nacht ellendig wakker liggen. Isolatie is een hulpstuk om jou warm te houden! De grootste winst kan je behalen door zelf goed warm te zijn voordat je bijvoorbeeld in de slaapzak kruipt. Dit kan je doen door goed (warm) te eten en drinken. Neem bijvoorbeeld nog even de tijd om een kop thee of chocomelk op te slobberen voordat je in jouw snurkzak kruipt. Mocht je na het warme eten en drinken nog te koud zijn, druk je dan eens 10 tot 20 keer op of  doe een flink aantal squads en probeer het nog eens. Dit is geen grapje, Je moet het bloed even flink laten stromen… De isolatie van de slaapzak, quilt (en underquilt bij hangmat kamperen) doet hierna de rest tot op zekere hoogte. In hoeverre de gekozen isolatie jouw warmte vast kan houden is afhankelijk van een aantal verschillende factoren. Deze splits ik in de volgende onderwerpen: (Slaapzak) modellen, Soorten vulling, klimaat en gebruik.

De keus wordt vooral bepaald door de seizoenen en het klimaat waarin je  gaat kamperen.

Slaapzak modellen:

Er zijn globaal twee soorten slaapzakken, dit zijn het dekenmodel en het mummiemodel. Ook zie je tegenwoordig veel mensen die voor een quilt kiezen. welke de beste keus is, wordt voornamelijk bepaald door persoonlijke voorkeur en de omstandigheden waaronder je kampeert.

Dekenmodel:

Het dekenmodel is vaak breed, rechthoekig en open aan de bovenkant. Naar mijn idee gebruik je deze vorm meer op de camping, strak naast het badhuis met warm water in een luxe familie tent met een 20 cm dik airbed matras in hartje zomer..  Is dit geschikt voor jou als lezer van dit boekje?

Nee, niet echt…  Een deken model slaapzak is voor ons als outdoor mensen, backpackers en avonturiers niet echt geschikt. Vaak zijn ze groot en zwaar. Ook kan jouw lichaamswarmte onder wat frissere omstandigheden erg makkelijk uit de slaapzak ontsnappen door de grote opening aan het hoofdeinde en de losse ruimte om je heen. Hierdoor zal je sneller afkoelen en dus minder goed slapen..

Mummiemodel:

Een mummieslaapzak is aan de onderkant smaller dan aan de bovenkant. Daarom zijn ze ook geschikter voor koudere omstandigheden. Deze modellen zijn voorzien van een capuchon die je met extra sluitingen goed dicht kan trekken. Door deze capuchon en de taps toelopende vorm heeft een mummie een wat kleinere bewegingsruimte. Een groot voordeel is wel dat jouw lichaamswarmte langer en gemakkelijker wordt vastgehouden. Dit model is vaak lichter dan een dekenmodel en ook nog eens kleiner op te rollen. Dit klinkt al een stuk aannemelijker voor de avonturen die jij gaat beleven of niet?

Quilt:

Een quilt (ook wel topquilt) is weer heel wat anders. Deze vorm van isolatie heeft weer wat extra voordelen voor mensen die grammen jagen en toch comfort zoeken. Quilts zijn eigenlijk “halve slaapzakken” welke niet alleen populair zijn bij de hangmat kampeerders maar ook bij grondslapers. Een quilt is vaak voorzien van een dichte “footbox” waar je de voeten en onderbenen insteekt. De rest van het isolerende materiaal trek je als een deken over je heen. Er zit dus geen materiaal aan de achterzijde van het lichaam en dit maakt een quilt lekker licht. Quilts zijn (meestal) niet voorzien van een rits en ook niet van een capuchon. Hierdoor zijn ze ideaal voor het hangmat kamperen. Liggend in een hangmat (of op een slaapmat) druk je namelijk de isolerende functie van een gewone slaapzak, aan de achterzijde plat. Dit deel heeft dan eigenlijk geen functie meer. Daar bovenop is het ook nog eens een heel gedoe om lekker in een gewone slaapzak te kruipen als je in een hangmat ligt. Diagonaal gaan liggen en ook de rits nog eens dicht doen is vaak een heel gedoe. Je voelt je in een hangmat met een mummie slaapzak net een opgesloten rups. Quilts zijn hiervoor een perfecte uitvinding. Je hebt warme voeten door de gesloten “Footbox” en verder trek je lekker de “deken” over je heen en behoud je de optimale bewegingsvrijheid in de hangmat.  Je kan een quilt ook gewoon rechtstreeks op een slaapmat leggen als je liever op de grond slaapt. De meeste zijn voorzien van bevestigingspunten en elastiek of bandjes om zo de quilt vast te zetten aan/om de slaapmat. Dit voorkomt verschuiven en zorgt ervoor dat de quilt goed aansluit op de mat. De isolatie van onderen af moet je dan dus van de slaapmat zelf hebben. Kijk altijd naar de R-waarde van een slaapmat en bepaal of deze geschikt is voor het seizoen waarin je op avontuur gaat! Lees hier meer over slaapmatten. 

Maar wat voor een vulling is dan het allerbeste? Deze vraag telt ongeveer net zoveel verschillende antwoorden als de stippen op de vacht van een sneeuwluipaard. Er is geen allerbeste… Smaken verschillen enorm en er zitten verschillende voor en nadelen aan beide soorten vulling. Laat ik dit in het volgende stuk toelichten.

Soorten vulling:

We hebben grofweg twee soorten vulling, dons en synthetisch.

Dons is lichter, heeft een hogere isolatiewaarde per vulgewicht en een kleinere pak maat dan synthetische vulling. Dankzij het uitstekende ademende en isolerende vermogen is dons bij zowel hoge als lage nachttemperaturen nog aangenaam. Bij warme nachten zweet je minder snel dan in synthetische isolatie. Maar als het dagenlang regent, is het risico op een vochtige slaapzak of quilt altijd aanwezig. Bij een vochtig of zelfs nat materiaal wordt dons klam en kan dan flink wat van zijn isolerend vermogen verliezen. Platgedrukt dons heeft ook bijna geen isolatiewaarde. Het goed laten drogen van dons is in het veld ook niet zo simpel. Eenmaal nat kan je dus wel een uitdaging hebben. Gelukkig zijn er tegenwoordig een hoop technische materialen op de markt die goed impregneren en waterdicht zijn. Zo zijn er slaapzakken met een buiten tijk (de buitenste laag van de slaapzak) van bijvoorbeeld Gore-Tex en andere water werende materialen. Qua onderhoud kan je dons wel zelf wassen maar dat is wel een delicaat klusje waar ik alleen kan adviseren om je goed in te lezen in de do’s en dont’s. Je kan donzen materialen ook via een plaatselijke outdoor winkel laten reinigen  om de kwaliteit en isolatiewaarde te behouden. De prijs van dons is ook fors hoger. Vaak minimaal twee tot drie keer zo duur als een synthetische vulling met dezelfde isolatie waarde.

Synthetische vulling neemt minder vocht op en blijft optimaal isoleren, ook als het vochtig is! Wel is het gewicht bij een gelijke isolatiewaarde een stukje hoger en is de pak maat groter. Synthetische vulling is tot wel 30% zwaarder en laat zich net even minder goed samenpersen. Een voordeel is weer dat je dit materiaal makkelijker zelf kan wassen en drogen. Ook in het veld droogt een natte synthetische isolatie laag een stuk beter dan zijn donzen tegenhanger.

Slaapzakken en (under) quilts bestaan uit een binnen- en een buitentijk (binnenkant en buitenkant) met daartussenin een vulling van polyester of dons. Voor de tijk heb je keus uit katoen of synthetische materialen zoals ripstop nylon. Katoen voelt van nature prettig aan. Ook de lucht- en vochtregulerende eigenschappen zijn een pluspunt. Daar staat tegenover dat katoen minder geschikt is voor vochtige omstandigheden. Vochtig katoen heeft als eigenschap dat het lichaamswarmte onttrekt. Bij synthetische slaapzakken kan het materiaal van de binnentijk verschillen van dat van de buitentijk. Zo moet de binnentijk prettig aanvoelen. Voor een buitentijk is het belangrijker dat-ie tegen een stootje kan. Bij synthetische slaapzakken voor extreme omstandigheden mag je ook eisen stellen aan winddichtheid, waterafstotendheid en ademend vermogen.

Klimaat en gebruik:

Voordat je een definitieve keuze gaat maken is er nog één ding dat ik nog niet verteld heb. Kijk goed naar de beschrijving van de comfort temperatuur en de extreme temperatuur. Deze getallen verschillen gigantisch en dit komt door de theorie erachter.

De comfort temperatuur is de indicator voor een comfortabele nacht bij de aangegeven grenswaarde. Bijvoorbeeld comfort temperatuur +7 graden Celsius betekent dat je onder deze temperatuur niet meer goed slaapt en comfortabel de nacht door komt. Natuurlijk verschilt dit per persoon en geslacht. Dezelfde slaapzak kan daarnaast een extreem temperatuur bereik hebben van bijvoorbeeld  -10 graden Celsius. Dit betekent niets meer dan dat je de nacht zal overleven maar zeker niet zal slapen. Je zal niet bevriezen maar grote moeite hebben om de kerntemperatuur te behouden.

Conclusie:

Kijk dus naar een isolatie laag met een goede comfortwaarde voor de doeleinden waarvoor je het gaat gebruiken! Zelf ben ik voor het hangmatkamperen erg te spreken over het poolse merk Cumulus en bij grondslapen kies ik sneller voor het Zwitserse merk Exped. Zij hebben beide een mooie lijn aan technische slaapzakken, quilts en underquilts voor alle omstandigheden. Ook het nieuwe merk Hyberg uit Duitsland en Liteway Equipment zijn hele goeie. Zij maken hele mooie en volle topquilts en deze zijn net even wat diverser inzetbaar als de topquilts van Cumulus.

Ben je een koukleum of juist altijd warm, neem dit dan mee in jouw keuze voor een slaapzak. De temperatuur limieten van een slaapzak zijn vaak geteste gemiddelden.

Tip: Wil je de slaapzak, topquilt of underquilt naar keuze bij een extremere kou wat meer isolatiewaarde geven? Probeer dan eens een fleecekleed of een lakenzak toe te voegen voor een degelijke upgrade. Je kan in nog extremere omstandigheden jezelf ook beter tegen afkoelen beschermen door een muts, fleece handschoenen en thermo ondergoed te dragen. Ook is het van belang dat je goed (warm) eet voor de nacht en zorgt dat de blaas leeg is. Het kost namelijk een hoop energie en warmte om vloeistoffen op lichaamstemperatuur te houden.